Abortus
De abortuscijfers zijn laag bij ons. Het gemiddelde aandeel abortussen per 1000 zwangere vrouwen, ligt in België in 2017 op 8,5 (in 2012 nog op 9,6). Het aantal zwangerschapsafbrekingen daalde tussen 2012 en 2017 maar volgt wel de vruchtbaarheidscurve. Volgens cijfers van de Wereld Gezondheidsorganisatie behoort België tot de 5 landen met de laagste abortuscijfers.
De Nationale Evaluatiecommissie vrijwillige zwangerschapsafbreking moet de abortussen verplicht registreren (wet van 3 april 1990 betreffende de zwangerschapsafbreking). De laatste jaren werden geen cijfers gepubliceerd omdat de mandaten van de commissie niet voldoende waren ingevuld. Op 13 februari 2020 zijn dan toch de Verslagen (1 januari 2012 – 31 december 2017) in de Kamer ingediend. In 2017 werden in België 17.257 abortussen uitgevoerd. De gemiddelde leeftijd van de abortuscliënten lag in 2017 in België op 28,5 jaar. De meeste abortussen (25%) kwamen voor in de leeftijdsgroep 25-29 jaar, gevolgd door 22% bij 20-24 jaar en bij 30-34 jaar; 15% bij 35-39 jaar en 9% bij 15-19 jaar.
Belgische vrouwen onderbreken hun zwangerschap gemiddeld rond de zevende week. Maar jaarlijks gaan nog een 500-tal vrouwen vanuit België naar Nederland voor een abortus omdat ze de termijn van twaalf weken zwangerschap al hebben overschreden. In 2017 ging het om 472 vrouwen. Er zijn veel vrouwen die de periode van 12/14 weken inclusief de zes dagen bedenktijd als te nipt ervaren; vaak weten ze zelfs nog niet dat ze zwanger zijn.
Aanpassing abortuswet in 2018
Na jaren lobby vanuit de vrouwen- en feministische beweging en andere organisaties zoals Luna, Sensoa, CAL (Centre d’action Laïque),… werd de wetgeving in 2018 aangepast. Abortus wordt een zogenaamd recht in plaats van een misdrijf.
De wet van 4 oktober 2018 betreffende de vrijwillige zwangerschapsafbreking, tot opheffing van de artikelen 350 en 351 van het Strafwetboek, tot wijziging van de artikelen 352 en 383 van hetzelfde Wetboek en tot wijziging van diverse wetsbepalingen versoepelt sommige voorwaarden van de abortuswet van 1990:
- De verplichte bedenktijd van zes dagen wordt behouden maar vervalt wanneer de gezondheid van de vrouw in gevaar is;
- De termijn van twaalf weken waarin een vrouw abortus mag vragen kan verlengd worden. Indien de eerste raadpleging plaatsvindt minder dan zes dagen voor het einde van de termijn, dan wordt die termijn verlengd prorata het aantal niet verstreken dagen van de termijn van zes dagen.
- De notie noodsituatie verdwijnt uit de wetgeving.
Artsen die weigeren een abortus uit te voeren, worden verplicht om door te verwijzen naar collega’s.
Er komen straffen voor wie een vrouw verhindert een abortus uit te voeren.
Een vrouw die de termijn van twaalf weken of de andere voorwaarden niet respecteert, blijft op dezelfde manier strafbaar als in de wetgeving van 1990. De regels rond vrijwillige abortus zijn uit het Strafwetboek gehaald maar niet uit het strafrecht. Juridisch gezien gaat het om een bijzondere strafwet. De wetgever haald de vrijwillige abortus uit het Strafwetboek omdat het onder het hoofdstuk 'Misdaden en Wanbedrijven tegen de Orde der Familie en tegen de Openbare Zedelijkheid ' op een ongelukkige plaats stond (moraliserend, denigrerend).
Abortushulpverleners moeten nog steeds adoptie ter sprake brengen.
Bij late abortussen om medische redenen moet de diagnose van aangeboren afwijkingen met 100% zekerheid vastgesteld zijn. In de praktijk is dat vaak niet mogelijk. De ethische commissies van de ziekenhuizen blijven op dit vlak verantwoordelijk. De ‘Wet uitoefening gezondheidsberoepen’ en de ‘wet patiëntenrechten’ werken als een ‘lex generalis’ voor alle aspecten die niet geregeld worden in de nieuwe abortuswet (vb. het recht van de patiënt om zijn dossier te bekijken). De nieuwe abortuswet verwijst niet naar die generieke gezondheidswetten.
Nieuw wetsvoorstel eind 2019
Feministische, progressieve groeperingen en de vrijzinnig humanistische organisaties ijveren samen verder voor een definitieve wettelijke regeling.
Een aantal Kamerleden dienden opnieuw wetsvoorstellen in. Dat resulteerde in het wetsvoorstel van 30 december 2019 tot versoepeling van de voorwaarden om tot een zwangerschapsafbreking over te gaan DOC 55 0158/009. De Raad van State publiceerde op 2 maart 2020 volgend advies:DOC 55 0158/010
De vooruitgang bevat:
- Het schrappen van een specifieke vermelding in de abortuswetgeving van strafrechtelijkesancties voor vrouwen en artsen - een uniek geval in onze wetgeving - en een doorverwijzing naar
het gemeen recht.
- De verlenging van de maximale termijn waarbinnen een abortus mag uitgevoerd worden
van 12 naar 18 weken.
- Het inkorten van de bedenktijd van 7 dagen naar 48 uur.
- De gewetensclausule is een individueel recht van de arts en kan niet worden uitgebreid tot
een instelling.
- Een arts die weigert om een zwangerschapsonderbreking uit te voeren is verplicht om de
patiënt door te verwijzen naar een arts of dienst die haar rechtstreeks zal behandelen.
- Vrouwen de toegang verhinderen tot abortus wordt bestraft. Sinds de wet van 2018 is het
een recht en niemand kan iemand de toegang tot een recht belemmeren.
Maar op 12 maart 2020 stemde de plenaire Kamer niet over het wetsvoorstel om de abortuswet te versoepelen. Partijen die tegen de versoepeling van de abortuswetgeving zijn, dienden amendementen in waarover de Raad van State telkens advies moest geven. Dit heeft zich een drietal maal herhaald met als resultaat dat een stemming door de plenaire van de Kamer over het zomerreces wordt getild en dit in feite als pasmunt voor onderhandelingen voor een mogelijke nieuwe regering.
Verschillende vrouwen- en vrijzinnige organisaties hebben zich hierover duidelijk laten horen.
De Vrouwenraad verspreidde deze cartoon (www.instagram.com/yvonnekengen/) via de sociale media:
Meer info:
De Vrouwenraad ondertekende met andere organisaties en in de periode maart-juli 2020 een aantal open brieven en persberichten, zoals:
- Het is tijd om de reproductieve rechten van vrouwen weer centraal te stellen, 14 juli 2020
- Aan onze volksvertegenwoordigers: heb vertrouwen in de vrouwen! 30 juni 2020
- Uitbreiding abortuswet: we moeten de sprong wagen, uit respect voor alle vrouwen, 11 maart 2020
Luna Nederlandstalige Abortuscentra; Infomap Luna maart 2020
Sensoa, Abortus en ongeplande zwangerschap in België: feiten en cijfers
Sensoa, Alles over seks/abortus
De Vrouwenraad ondertekende het memorandum van Abortion Right - Platform voor het recht op abortus in Europa en in de wereld:
Mémorandum de la plateforme Abortion Right. Un droit à l’interruption volontaire de grossesse pour toutes les femmes april 2019
Vrouwenraadmemorandum Gezondheid/zorg – Bio-ethiek - Seksuele en reproductieve rechten 2019, p. 231-233
|