Eicel awareness
Vrouwen hebben maar een beperkte voorraad eicellen: één per maand vanaf de puberteit tot aan de menopauze. Het afstaan van eicellen is een medisch invasief proces. Mannen daarentegen hebben een grote voorraad zaadcellen: een productie van meer dan 200 miljoen per dag. Het afstaan van zaadcellen gebeurt op natuurlijke wijze.
Er zijn vrouwen die hun eicellen na een hormonale behandeling laten oppikken voor eigen gebruik in het kader van in vitro fertilisatie en/of voor donatie aan vrouwen met vruchtbaarheidsproblemen. In bepaalde landen verkopen vrouwen hun eicellen. De globalisering heeft geleid tot een heuse internationale eicelmarkt. Vrouwen die hun eicellen verkopen komen meestal uit armere landen en de ontvangende vrouwen uit rijkere landen. Deze eicellen komen ook terecht in de research/biotechnologische bedrijven die ze gebruiken in het kader van stamcelonderzoek.
Vruchtbaarheidsproblemen
Voorafgaand aan de pick-up van eicellen is een ovariële stimulatie nodig. De medische risico’s daarvan worden als gering beschouwd, maar op korte termijn kan de hoge dosis hormonen en oestrogenen een opgeblazen gevoel en hoofdpijn veroorzaken. In uitzonderlijke gevallen kan er ‘hyperstimulatie’ zijn: dit is een ernstige medische verwikkeling, die tot de dood zou kunnen leiden indien niet onmiddellijk aangepakt.
Het aanprikken van eicellen veroorzaakt telkens een trauma, een prikje in het ovariumweefsel, met een gering risico op bloeding en/of infectie. Deze ingreep wordt doorgaans goed verdragen en vrouwen worden hier goed opgevolgd.
Alles samen, voor de korte termijncomplicaties, maakt de medische literatuur melding van 2 à 5 % matige tot ernstige complicaties, d.w.z. waarvoor een medische behandeling nodig is.
Op langere termijn is er een verhoogde kans op goedaardige baarmoederverwikkelingen. De vraag of er een verhoogde kans is op kanker is nog onbeantwoord. Studies over de verre gevolgen van hormonale eierstokstimulatie zijn volgens ons absoluut noodzakelijk. De invloed op de psychische gezondheid van vrouwen wordt nog onderzocht.
Bovendien vormt het afnemen van eicellen een tijdrovende bezigheid (wordt op 50 à 100 uren geschat), die ook nog eens moeilijk te programmeren valt zodat de invloed op het dagelijks en het beroepsleven niet te onderschatten is.
De internationale eicelmarkt
Stamcellen zijn niet meer weg te denken uit onze samenleving. Ze bieden voor velen hoop op genezing van allerlei ziektes. Ze zijn van prioritair belang voor wetenschappelijk onderzoek en voor de biotechnologische industrie.
De eicel is de moeder van alle stamcellen en voor stamcelonderzoek zijn dus enorm veel eicellen nodig. Wereldwijd zijn vrouwen met hun eicellen bij de stamcelhype betrokken.
Embryonale stamcellen uit restembryo’s (embryo’s die niet gebruikt worden in het kader van vruchtbaarheidsbehandeling), komen terecht in het wetenschappelijk onderzoek. De restembryo’s kunnen ook gewoon vernietigd worden als dat de keuze van de ouders is.
Niemand verzet zich tegen het ‘oogsten’ van eicellen. Maar over de bescherming van embryo’s wordt wel met omzichtigheid omgegaan. In België is er een embryowetgeving.
Het stamcelonderzoek zal zich verder ontwikkelen maar er moet op een ethische manier omgegaan worden met het oogsten van eicellen. In plaats van massaal eicellen te oogsten kunnen volgende alternatieve pistes bewandeld worden: gebruik maken van stamcellen uit restembryo’s; technieken ontwikkelen om eicellen te laten delen; verbod op commerciële handel in eicellen.
Diverse wetgevingen wereldwijd
We stellen enorme verschillen vast in wetgevingen tussen de verschillende landen. Dit vergemakkelijkt het fertiliteitstoerisme en het ontsnappen aan wetgevingen in bepaalde landen. In een aantal Europese landen is er geen eicelwetgeving, in andere landen is er een verbod op eiceldonatie. Sommige landen laten eiceldonatie toe mits aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan en eventueel mits een vergoeding, zo ook in België. In de VS bijvoorbeeld zijn eicellen te koop. Zo ontstaat er eiceltoerisme tussen landen met een liberale en een strikte wetgeving/verbod, naar landen waar eicellen goedkoop kunnen gekocht worden, waardoor vrouwen in economisch zwakker posities uitgebuit worden en ook gevaar lopen voor hun gezondheid omwille van ongecontroleerde praktijken.
Vrouwen moeten volgens ons op voorhand verplicht geïnformeerd worden bij elke ingreep waarbij hun eicellen betrokken zijn opdat zij geïnformeerde beslissingen kunnen nemen.
De feministische invalshoek ontbreekt volgens ons in het stamceldebat dat dringend moet opengetrokken worden. Het moet rekening houden met machtsrelaties tussen arts/wetenschapper en patiënt, tussen een biotechnologisch bedrijf en een vrouw als individu, tussen researchinstellingen onderling.
Er is dus dringend nood aan een ethisch, politiek, medisch debat over het gebruik van eicellen in de reproductieve geneeskunde en in het stamcelonderzoek. Niet de persoonlijke verhalen van donerende en ontvangende vrouwen/koppels zijn daarin de focus van discussie, wel de uitbuiting van vrouwen, hun lichamen en hun kwetsbaarheid.
Meer info
Vind je in de geanimeerde powerpointpresentatie van Zonta International District 27 (concept Dokter Agnes Vermeulen, Agnès Vermeiren); Acquisition of egg cells (Information-Awareness-Responsibility) - Call for an International legislation respecting Women’s Health and Rights
|