Baarmoederhalskanker

Baarmoederhalskanker is de zevende meest voorkomende kanker bij vrouwen en de tweede bij vrouwen in de leeftijdsgroep van 15 tot 44 jaar.

Baarmoederhalskanker ontstaat door een infectie met het HVP-virus (het humaan papillomavirus). Tussen het oplopen van de infectie en het ontstaan van deze kanker kan 10 tot 15 jaar liggen. Deze periode noemt men de voorstadia van kanker met afwijkende cellen die zich tot kankercellen kunnen ontwikkelen maar die evengoed naar hun oorspronkelijke vorm kunnen terugkeren. Uiteindelijk krijgt 1 vrouw op 100 die met HPV besmet is baarmoederhalskanker.

Het HPV-virus is erg verspreid. Zowat 80% van de vrouwen krijgt tijdens het seksueel actief leven een HPV-besmetting. Ook lesbiennes kunnen besmet worden maar de kans is kleiner dan bij heterovrouwen.

Sinds het schooljaar 2010-2011 zorgt de Vlaamse overheid ervoor dat jaarlijks alle meisjes in het eerste jaar secundair onderwijs het vaccin tegen HPV gratis krijgen. Het vaccin beschermt wel niet tegen alle types kanker aan de baarmoederhals.

Baarmoederhalskanker (of de voorstadia) wordt opgespoord via een uitstrijkje dat afgenomen wordt door de huisarts of de gynaecoloog.

In juni 2013 startte de Vlaamse overheid met een veralgemeend bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker. Vrouwen van 25 tot en met 64 jaar worden aangemoedigd om één keer om de drie jaar een uitstrijkje te laten nemen. De onkosten worden grotendeels of volledig terugbetaald. Het remgeld voor de consultatie bij de huisarts of de gynaecoloog moet wel betaald worden.

Wanneer vrouwen uit de doelgroep 25 tot 64 jaar nog niet hebben deelgenomen of wanneer het langer dan 3 jaar geleden is dat ze een uitstrijkje lieten nemen, ontvangen ze een uitnodigingsbrief voor het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker van het Centrum voor Kankeropsporing samen met een informatieve folder. Wanneer ze al wel een uitstrijkje hebben laten nemen, ontvangen ze 3 tot 4 jaar hierna een uitnodiging (als ze ondertussen nog niet opnieuw hebben deelgenomen).

In 2018 riep de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) op om te komen tot een incidentie van minder dan vier nieuwe gevallen baarmoederhalskanker per 100.000 vrouwen per jaar. De WHO formuleerde hiervoor drie concrete doelstellingen tegen 2030:

• 90% van de 15-jarige meisjes moet gevaccineerd zijn tegen HPV: het Vlaams vaccinatieprogramma heeft deze doelstelling reeds behaald.
• 70% van de vrouwen moet gescreend zijn op 35 en 45 jaar en er moet 90 % opvolging zijn indien afwijkingen gevonden worden: nog niet behaald.
• 90% van de vrouwen met een cervix aandoening moet behandeld worden: 20% van de vrouwen met een afwijkend resultaat heeft nog steeds geen opvolging gehad.

Enkele kerncijfers voor Vlaanderen :

• Op 1 januari 2019 betrof de volledige doelgroep 1.717.184 vrouwen. Daarvan kwamen 883.591 vrouwen in aanmerking voor de screening (na exclusie van personen wegens bv. deelname in voorgaande kalenderjaren).
• De totale dekking bleef in de periode 2017-2019 stabiel boven 63%. Voor 2019 bedroeg de dekkingsgraad 63,7% (nog niet definitief).
• De dekkingsgraad per leeftijdscategorie bedroeg voor 2019: 30-34 jaar: 68,0%; 35-39 jaar: 67,3%; 40-44 jaar: 67,0%; 45-49 jaar: 66,7%; vanaf 55 jaar daalt het tot 55,1% in de oudste leeftijdscategorie van 60-64 jaar.
• 7,6% van de uitstrijkjes is afwijkend.
• Het aantal nieuwe tumoren voor de volledige doelgroep bedroeg in 2018: voor de tumoren in situ: 3.570 en voor de invasie tumoren: 240. Voor 2019 zijn de cijfers nog niet bekend. Het aantal nieuwe invasieve tumoren bij de gescreenden van de doelgroep bedroeg 147 in 2018 en het aantal intervalkankers (tussen twee screening in ontstaan) bedroeg 60 (=25% ten opzichte van het totaal aantal tumoren).

Voor meer cijfers over het Bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker verwijzen we naar het Jaarrapport 2020 Bevolkingsonderzoeken Kanker van het Centrum voor Kankeropsporing.

Wil je nog meer cijfermateriaal, dan kan je bijvoorbeeld ook terecht op: http://bevolkingsonderzoek.incijfers.be/; zelfs tot op gemeentelijk niveau.