11 februari 2016

Lezersbrief, verschenen in Het Belang van Limburg en Knack

Het vonnis in de Gentse verkrachtingszaak luidt dat de dader het slachtoffer een schadevergoeding moet uitbetalen. Verder wordt hem geen straf opgelegd. Dat het slachtoffer daartegen niet in beroep gaat, wordt door Francis De Decker, advocaat van de tegenpartij, geïnterpreteerd als een teken dat het slachtoffer zich in het vonnis kan vinden.

Voor de Vrouwenraad is dit weer maar eens een bevestiging van het feit dat bitter weinig klachten in verband met seksueel geweld tot een veroordeling leiden. Daarvoor is ons land een tweetal weken geleden nog op de vingers getikt door de VN-Mensenrechtenraad. Wat de zaak zelf betreft, vinden we het onkies dat de advocaat van de dader meent te weten waarom het slachtoffer ervoor kiest om niet in beroep te gaan.

Tot nu toe is de specifieke achtergrond van deze zaak, die de aard van de relatie tussen dader en slachtoffer betreft, aangehaald als een verzachtende omstandigheid voor het gedrag van de dader. Uitspraken zoals "het gaat niet om een brutale verkrachting" en "[het gaat om] een vriendschapsrelatie waar twee personen een verschillend beeld van hadden" geven de indruk dat het om een niet al te ernstig misdrijf zou gaan.

Niet alleen vertekent deze houding het idee van wat verkrachting in feite is, er wordt ook zelden gedacht aan de invloed van de specifieke context op het slachtoffer. Er zijn verschillende redenen waarom slachtoffers van seksueel geweld ervoor kiezen om niet in beroep te gaan. Deze kunnen van emotionele aard zijn, omdat verkrachtingszaken vaak lange, emotioneel uitputtende, en weinig bevredigende processen zijn. Veel media-aandacht maakt alles nog erger. Het mogelijk verlies van gemeenschappelijke vrienden en het regelmatig moeten herbeleven van de gebeurtenis, alsook financiële redenen, zijn allemaal factoren die aan de basis kunnen liggen van de beslissing om niet in beroep te gaan. Wat de reden(en) van het slachtoffer ook moge zijn, het blijft zo dat zij/hij zich op geen enkele wijze hoeft te verantwoorden tegenover wie dan ook.

Niet in beroep gaan wil niet zeggen dat het slachtoffer het vonnis accepteert. Er is een groot verschil tussen zich ergens bij neerleggen en ergens effectief vrede mee hebben. Daarbij is het belangrijk te onthouden dat in dit geval het slachtoffer enkel in beroep had kunnen gaan tegen de toegekende schadevergoeding, die als een tegemoetkoming in medische kosten en als morele schadeloosstelling fungeert. De berisping (de dader mag de volgende drie jaar geen misstap begaan) kan door het slachtoffer juridisch niet aangeklaagd worden. 

Zou het slachtoffer ervoor kiezen om in beroep te gaan, en dus meer geld te vragen, dan zou de tegenpartij wel eens kunnen argumenteren dat het haar duidelijk om het geld te doen is. Gaat ze niet in beroep, dan klinkt de boodschap dat ze vrede heeft genomen met het vonnis en kan de ernst van de zaak zelfs in twijfel getrokken worden. Het slachtoffer kan dus alleen maar verliezen.