2 oktober 2023
Maandag 25 september was een belangrijk moment voor de Vlaamse Regering. Met de laatste Septemberverklaring van deze legislatuur stelde deze Vlaamse Regering haar begroting voor en maakte ze duidelijk welke budgettaire keuzes ze dit laatste jaar maken. Wij keken, net als vele andere organisaties en burgers, reikhalzend uit naar die begroting. We schoven een wenslijst in de vorm van een bingo naar voren met een aantal zeer concrete voorstellen van investeringen en maatregelen die dit jaar nog kunnen gemaakt worden. Het resultaat daarvan? Dat lees je hier:
De Vlaamse Regering klopte zichzelf maandag op de borst. We zagen een fiere ploeg die enkel goed nieuws in de mouw had steken. Uiteraard zijn er positieve stappen gezet, maar toch vinden we enige bescheidenheid wel op zijn plaats. De wachtlijsten voor de jeugdhulp, de geestelijke gezondheidszorg, voor zorgbudgetten voor mensen met een handicap zijn ellenlang, net zoals die voor sociale woningen. De personeelstekorten in het onderwijs en de kinderopvang zijn ongezien. Een aantal essentiële sectoren kraken. De Vlaamse Regering ondernam een aantal stappen om dat kraken te verzachten, maar de weg naar een sociale, zorgzame en gendergelijke samenleving is nog ver.
Investeer in de kinderopvang
De afgelopen maanden vormde de Vrouwenraad een solidair front met andere feministische organisaties en de ouders van het Crisiskabinet Kinderopvang. We drongen aan op meer middelen voor een kwalitatieve en toegankelijke kinderopvang. De kinderopvang is een essentiële schakel in het bestrijden van genderongelijkheid. Zonder een goede kinderopvang belanden voornamelijk vrouwen weer aan de haard. Medewerkers uit de kinderopvang, waarvan het leeuwendeel vrouwen, kaartten al jaren de te hoge werkdruk aan.
De gevolgen van een jarenlange onderfinanciering- en waardering van de kinderopvangsector krijgt de Vlaamse Regering niet in het laatste jaar van een legislatuur rechtgetrokken. Een fikse investering en een eerste reeks maatregelen om de job werkbaarder te maken wél. We zijn dan ook opgelucht dat de Vlaamse Overheid effectief een aanzienlijk bedrag (270 miljoen euro) substantieel vrijmaakt voor de sector én aankondigt de kindratio van 1 op 9 te verlagen naar 1 op 5 voor de allerkleinsten en 1 op 7 voor gemengde en oudere groepen.
De daling van de kindratio is één van de belangrijkste voorwaarden om de arbeidsomstandigheden te verbeteren. Tegelijkertijd merken we op dat er weinig groepen uitsluitend uit baby’s bestaan. Bij andere groepen blijft de ratio met 1 op 7 hoog. Logistieke medewerkers, waarvan het statuut nog onduidelijk is, worden tijdelijk meegeteld in de berekening van de kindratio. We blijven dus bezorgd of dit de werklast effectief zal verminderen.
De vrijgekomen middelen zijn aanzienlijk, maar maken voor de Vrouwenraad deel uit van een groeipad. Met die middelen worden extra plaatsen in de kinderopvang gecreëerd, maar meer dan de helft van die extra plaatsen zijn niet inkomensgerelateerd. Kinderopvang is een cruciaal instrument in de strijd tegen ongelijkheid en een basisrecht van élk kind. Wij hadden graag gezien dat al die extra plaatsen inkomensgerelateerd zijn.
Onze uitgebreide reactie over de middelen voor de kinderopvang kan je hier lezen.
Pak menstruatiearmoede aan en ga voor menstruatiewelzijn
Menstruatiearmoede blijft een groot probleem in België. Caritas Vlaanderen bracht in 2019 aan het licht dat 12% van de meisjes en vrouwen tussen 12 en 25 jaar al eens niet voldoende geld heeft om menstruatieproducten te kopen. 5% van de Vlaamse meisjes miste school al eens om die reden. Dit onderzoek was baanbrekend, maar lichtte slechts een tipje op van de sluier. We hebben geen zicht op hoeveel vrouwen van de totale bevolking met menstruatiearmoede te kampen hebben of hoe het zit met kennis over menstruatie bij jongere en oudere mensen. Menstruatiearmoede gaat ook breder: het gaat ook over de toegang tot propere en veilige sanitaire voorzieningen, over menstruele gezondheid, over kennis en educatie rond menstruatie en over het bestrijden van menstruatieschaamte.
Menstruatiearmoede- en welzijn kwamen deze legislatuur onder de aandacht van beleidsmakers, maar structurele maatregelen bleven uit. Er wordt geen gewag gemaakt van een actieplan rond menstruatiewelzijn, waarin aandacht is voor financieel, lichamelijk, geestelijk en sociaal menstrueel welbevinden. Ook in het laatste jaar worden vanuit de Vlaamse Overheid geen middelen vrijgemaakt om schoolgaande menstruerende meisjes en vrouwen te voorzien van menstruatieproducten. Oppositiepartij Vooruit rekende uit dat het de Vlaamse Regering jaarlijks minder dan 1 miljoen euro zou kosten om elk meisje in het secundair onderwijs op school van een menstruatieproduct te voorzien. De Vrouwenraad had die middelen, als eerste stap in het bredere plaatje, graag terug gezien in het centenboekje.
Ben niet verkracht, ben veilig thuis
We weten dat veel meisjes en vrouwen zich onveilig voelen op straat. Als ze alleen naar huis gaan, doet 63% alsof ze belt en houdt 52% een sleutelbos als wapen in haar handen. 83% van de meisjes en vrouwen stuurt een berichtje om te zeggen dat ze veilig thuis is. Dat gevoel van onveiligheid is er niet voor niks: op basis van de aangiftes zijn er in ons land gemiddeld 11 verkrachtingen per dag.
Deze Vlaamse Regering nam een aantal maatregelen. Lokale besturen worden aangemoedigd om in te zetten op straatintimidatie en omstaanderstrainingen. Maar een gecoördineerd masterplan blijft uit. De Vrouwenraad wil een verregaande samenwerking tussen politiediensten, hulpverleners, stadsplanners, burgers, … waarin over bevoegdheidsdomeinen heen gewerkt wordt aan veiligheid op straat. De Vlaamse Regering kan hier een voortrekkersrol in spelen, maar doet het niet.
Soms is het ook thuis niet veilig. Verschillende initiatieven die, vaak complexe, vormen van intrafamiliaal geweld aanpakken lopen door elkaar. De oprichting van een aantal Family Justice Centra pakten dat aan. Een multidisciplinaire aanpak staat centraal: hulpverlening, politie en justitie werken samen. Een regelgevend en juridisch kader om deze ketenstructuur bij de aanpak van intrafamiliaal geweld te bieden is via de oprichting van centra voor intrafamiliaal geweld in de maak. Als Vrouwenraad kijken we daar naar uit. We waken erover dat justitie en welzijn evenwaardig samenwerken in deze centra.
De Vlaamse Regering richtte een nieuw meldpunt op voor seksuele intimidatie en grensoverschrijdend gedrag. Eerder dan het opstarten van nieuwe, parallelle initiatieven, is de Vrouwenraad voorstander van het versterken van bestaande initiatieven. Om verwarring bij slachtoffers van seksuele intimidatie, grensoverschrijdend gedrag en seksueel misbruik te voorkomen, zijn wij voorstander van het bekendmaken én versterken van één meld- en hulplijn
In 2022 kreeg de hulplijn 1712 exact 9.045 oproepen over 12.044 slachtoffers van geweld, misbruik en kindermishandeling. 65 % van die slachtoffers waren vrouwen. 1712 levert goed en noodzakelijk werk en wint aan bekendheid. De Vrouwenraad wil dat hulplijn 1712 verder versterkt wordt zodat ze 24/7 bereikbaar is, zoals het Verdrag van Istanbul ook voorschrijft.
Dienstencheques
Wie het zich kan veroorloven, besteedt zorgarbeid uit. Meestal nemen vrouwen deze zorgtaken op: poetsen, strijken, boodschappen doen. Ze werken als poets- of huishoudhulp. Werknemers uit de dienstenchequesector zijn onderbetaald en ondergewaardeerd. Werken in de dienstenchequesector gaat gepaard met lage lonen, onregelmatige werkuren, onzekere contracten en een hoge werkdruk. De Vlaamse Regering maakte in dit laatste jaar 50 miljoen euro vrij om de dienstenchequebedrijven te ondersteunen. Het is nog niet duidelijk hoe die middelen ingevuld zullen worden en welke voorwaarden en garanties hieraan vasthangen. Het lijkt de Vrouwenraad evident dat minstens een deel van die middelen besteed worden aan werkbaarder werk en hogere lonen voor de huishoudhulpen.
Met deze Septemberverklaring worden een aantal mooie, eerste stappen gezet. Het budget voor de kinderopvang kreeg een aanzienlijke injectie. Dat juichen we toe, maar we zijn ook benieuwd naar hoe de middelen concreet zullen worden ingezet. Tegelijkertijd zien we dat deze Vlaamse Regering een aantal prioritaire thema’s niet meeneemt. Zo wordt bijvoorbeeld nog steeds geen werk gemaakt van gratis menstruatieproducten op school. Dat betekent dat de volgende Vlaams Regering nog heel wat werk voor de boeg heeft om tot een zorgzame en gendergelijke samenleving te gaan. Wij houden die thema’s alvast warm
