50 Jaar Vrouwenraad

Op 11 november 1972 wordt de eerste Vrouwendag in Brussel georganiseerd door zowat alle Nederlandstalige en Franstalige vrouwenorganisaties onder coördinatie van Lily Boeykens. Simone de Beauvoir en Germaine Greer, twee internationaal bekende feministen, sloten aan bij dit event. Het was een dag waarop duizenden vrouwen in België zich verenigden voor de emancipatie van de vrouw. De nationale Vrouwendag vindt nog steeds ieder jaar plaats op 11 november.

Dit is het jaar waarin de Nederlandstalige afdeling van de Nationale Vrouwenraad opgericht wordt. Op 6 februari 1974 worden de statuten neergelegd. 1974 is ook het jaar waarin de eerste Stem Vrouw-campagne gevoerd wordt, samen met de politieke vrouwengroepen. De appel van Adam en Eva wordt gebruikt als cammpagnesymbool. Datzelfde jaar slaagt de Vrouwenraad erin om, dankzij intens lobbywerk en samenwerking met andere vrouwengroepen, het begrip 'vaderlijke macht' te laten wijzigen in 'ouderlijke macht'. 

1975 is het jaar waarin vrouwen, dankzij de collectieve arbeidsovereenkomst nummer 25, wettelijk recht krijgen op gelijke beloning voor gelijk werk. De Verenigde Naties roepen dit jaar uit tot 'Jaar van de Vrouw' om op deze manier de internationale aandacht voor de gelijke rechten en behandeling van mannen en vrouwen versterken. 

Met de organisatie van het eerste internationaal Tribunaal van misdaden tegen vrouwen te Brussel, komt er in 1976 een doorbraak van het thema seksueel geweld. Vrouwenrechten worden verder uitgewerkt en gehuwde vrouwen kunnen vanaf dan zonder instemming van de partner een depositorekening op eigen naam openen en beheren. Er komt ook een aanpassing in het huwelijksgoederenrecht. 

1979 is het jaar waarin het Vrouwenrechtenverdrag (CEDAW) aangenomen wordt door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. Dit verdrag heeft als doel alle vormen van discriminatie van vrouwen uit te bannen, definieert wat discriminatie inhoudt en preciseert de rechten van vrouwen en plichten van staten vanuit dit perspectief. In datzelfde jaar wordt België veroordeeld door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Dit voor het onderscheid tussen wettelijke en natuurlijke kinderen. Door het arrest Marckx krijgen kinderen van ongehuwde moeders en kinderen uit een buitenechtelijke relatie dezelfde rechten als kinderen van een getrouwd koppel.

Dit jaar reikt de Vrouwenraad voor het eerst de Marie Popelin prijs uit. De prijs geeft erkenning aan de inzet van een vrouw voor gelijke rechten van vrouwen. De Marie Popelin Prijs ging in 1980 naar Rita Mulier, mede-oprichter van het Vrouwen Overleg Komitee (VOK).

Eind jaren '70 en begin jaren '80 is er in België een economische crisis. Besparingen en werkloosheid waren kenmerkend voor deze periode. Vooral vrouwen ondervinden heel wat gevolgen van deze crisis. In 1981 wordt de eerste nationale betoging van vrouwen tegen de crisismaatregelen gehouden.

De tweede Marie Popelin Prijs was voor Renée Van Mechelen. Ze stond bekend om het beschrijven en documenteren van de twee feministische golf, maar was daarnaast een actieve partner die deze beweging mee vorm heeft gegeven.

"Zeg niet gauw d'r is geen vrouw…” Deze publicatie van namen van vrouwelijke experten in verschillende domeinen moest komaf maken met het excuus dat men geen deskundige vrouwen vond. De Vrouwenraad maakt zijn bevindingen voor de erkenning van genderspecifieke vormen van vervolging van vrouwen wereldkundig. Het wordt het startpunt voor een jarenlange campagne voor gelijke rechten en kansen en voor en betere levensomstandigheden voor vrouwelijke vluchtelingen.

1990 is een belangrijk jaar voor de erkenning van het recht op zelfbeschikking van vrouwen. Na jarenlange strijd wordt in dat jaar de abortuswetgeving goedgekeurd. Lily Boeykens wordt in dat jaar ook officieel aangesteld als Belgisch afgevaardigde naar VN Commissie Status van de Vrouw. 

In 1991 worden de bepalingen in de Salische wet met betrekking tot de mannelijke troonopvolging afgeschaft. Hierdoor kunnen voortaan ook vrouwen troonopvolger zijn. De derde Marie Popelin Prijs ging naar Paula D’Hondt die zich inzette voor de toegang tot onderwijs voor alle vrouwen en meisjes.

Het jaar 1994 is een belangrijk jaar voor vrouwen die zich willen engageren in de politiek. De wet Smet-Tobback verplichtte de ⅓ aanwezigheid van vrouwen op kieslijsten. Een eerste stap om vrouwen de politiek binnen te loodsen. Datzelfde jaar organiseert de Vrouwenraad een conferentie over geweld binnen het gezin. De conferentie zal het thema intrafamiliaal geweld op de beleidsagenda plaatsen. In 1994 eindigt ook het mandaat van Lily Boeykens als voorzitter van de internationale Vrouwenraad.

In 1995 vindt de Vierde VN-Wereldvrouwenconferentie plaats in Peking. Vrouwenorganisaties van over heel de wereld buigen er zich samen regeringen en internationale instellingen over manieren om gendergelijkheid en gelijke rechten en vrijheden voor vrouwen te bevorderen. Ook de Vrouwenraad tekende present. Dit jaar ging de Marie Popelin-prijs naar grande dame Lily Boeykens als erkenning van haar strijd voor vrouwenrechten en gendergelijkheid.

In 2000 wordt de allereerste Wereldvrouwenmars van België georganiseerd in het Jubelpark te Brussel. De Vrouwenraad coördineerde dit event, samen met de CFFB. Ze reiken in dat jaar ook opnieuw de Marie Popelin Prijs uit, en die gaat deze keer naar Helima Guerra. In 2000 wordt ook resolutie 1325 over Vrouwen, Vrede en Veiligheid aanvaard door de VN-Veiligheidsraad. Een mijlpaal in de geschiedenis, die de rechten en rol van vrouwen in gewapende conflicten erkent. 

Vanaf 2001 wordt genitale verminking bij wet verboden in België. In Ieper organiseert de Vrouwenraad, samen met Moeders voor Vrede en Stad Ieper, de eerste vredesconferentie die resolutie 1325 op de voorgrond plaatst.

Gedurende meerdere jaren zetten de Vrouwenraad en haar leden zich in voor de oprichting van het Vrouwenhuis in Istalif, Afghanistan. In dat jaar worden ook worden de artikelen 10 en 11bis van de Belgische Grondwet aangepast: Voortaan moeten er evenveel vrouwen als mannen op de kieslijsten staan en moet er op de eerste twee plaatsen afwisselend een man of vrouw staan.

In 2003 wordt het huwelijk opengesteld voor personen van hetzelfde geslacht. Daarnaast wordt er ook een sociaal statuut ingesteld voor meewerkende echtgenoten van zelfstandigen. Dankzij dit statuut is het mogelijk om als partner van een zelfstandige pensioenrechten op te bouwen.

Verschillende acties van het Platform Alimentatiefonds zorgen voor de uiteindelijke oprichting van de Dienst voor Alimentatievorderingen (DAVO) binnen de FOD Financiën. Deze dienst volgt de uitbetaling van onderhoudsgelden op. Wanneer de ex-partner niet betaalt, kunnen zij tussenkomen en indien nodig een voorschot betalen.

De Vrouwenraad viert in 2005, samen met de CFFB, het 100-jarige bestaan van de Vrouwenraad/ Conseil national des femmes, in België. Naast het feest ter ere van deze gelegenheid, wordt in dat jaar ook de Marie Popelin roos geplant in de voortuin van de Senaat. In datzelfde jaar gaat de Marie Popelin prijs naar Miet Smet omwille van haar jarenlange inzet voor vrouwenrechten. op vlak van de man-vrouw verdeling op kieslijsten, seksueel grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer, de regeling over achterstallige alimentatie en haar werk rond het thema vrouwen op de arbeidsmarkt.

In 2010 deelt de Vrouwenraad de Marie Popelin Prijs uit. Deze keer gaat deze naar Anita Purnal omwille van haar inzet voor vrouwen en gezinnen in  Afghanistan. In datzelfde jaar worden ook de eerste Vredesvrouwen gehuldigd.

Ter gelegenheid van de 100^ste verjaardag van Internationale Vrouwendag werden er twee nieuwe munten van 2 euro geslagen met de beeltenissen van Marie Popelin en Isala Van Diest. In datzelfde jaar nemen we ook een videoclip op in de Senaat met in de hoofdrol de witte klaproos als symbool voor de vredesmacht van vrouwen.

Dit jaar worden de Vredesvrouwen uit 2010 en 2011 op audiëntie bij koning Albert en koningin Paola. Het eerste Family Justice Center werd in Antwerpen opgericht. Pascale Franck voerde hierbij de ketenaanpak intrafamiliaal geweld door bij politie en parket, hulpverlening en bestuur.

In 2013 kaartte de Vrouwenraad de problematiek van verkrachting aan via een mars door Brussel onder de benaming ‘Ik zwijg niet meer’. In hetzelfde jaar was er een persontmoeting met internationaal gerenommeerde gasten. Zo kwam er een persontmoeting met de Egyptische feministe Nawal El Saadawi en was er een lunchontmoeting met de Vietnamese vredesmilitante Kim Phuc.

In 2014 wordt de wet op de naamgeving van het kind gewijzigd.  Ouders kunnen vanaf nu kiezen of hun kind de naam van de vader, de naam van de moeder of een combinatie van de twee namen zal dragen. Vrouwen krijgen hierdoor de mogelijkheid om ook hun eigen familienaam door te geven aan hun kinderen.

In 2015 aanvaarden de Verenigde Naties Agenda 2030 en de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s). Daarbij heeft de vrouwenbeweging zeer hard gelobbyd om gendergelijkheid hierin genoeg aandacht te geven, als essentieel onderdeel van duurzaamheid. Dit resulteerde in de aanvaarding van het principe van gendermainstreaming voor de uitvoering van de agenda en in SDG 5 over gendergelijkheid en empowerment van vrouwen en meisjes. De Vrouwenraad startte het MIRIAM-project op - binnen verschillende levensdomeinen. Hierbij worden alleenstaande moeders met een leefloon gedurende een hele periode intensief ondersteund op verschillende levensdomeinen. Daarnaast reikte de organisatie ook de Marie Popelin Prijs uit. Marleen Temmerman mocht deze ditmaal in ontvangst nemen. 

De Vredesvrouwen uit 2012, 2014 en 2016  mochten op audiëntie bij koning Filip en koningin Mathilde. De Vrouwenraad organiseert de digitale campagne #1is1teveel waarbij verschillende bekende Vlamingen zich uitspreken tegen seksueel geweld. 

Het eerste Zorgcentrum na Seksueel Geweld werd geopend. Na iedere aflevering op Canvas van ‘Meer vrouw op straat’ werd een van de vijf animatiefilmpjes van de Vrouwenraad getoond als boodschap van algemeen nut. Thema’s: mantelzorg, kinderopvang, sport, huisvesting en veiligheid in de openbare ruimte. De Vrouwenraad betrok voor het eerst jongeren bij de werking via de organisatie van het eerste FemLab, een summer school voor jonge feministen. Daaruit ontstond onze jongerenwerking TheNextWave.

In 2019 zet de Vrouwenraad versterkt in op gelijke kansen bij de lokale besturen en lanceert de organisatie onder meer de website gelijkekansengemeente.be. De Vrouwenraad vraagt aandacht voor kinderopvang, voor de economische waarde van mantelzorg, voor de integratie van een genderperspectief in de eindtermen en leerplannen en voor gender en veiligheid op lokaal bestuursniveau. Daarnaast organiseert de Vrouwenraad een studievoormiddag in het Vlaams Parlement, met aandacht voor een betere combinatie van arbeid en gezin ‘Minder werken, meer liefhebben’, waarbij buitenlandse good practices toegelicht worden.  In 'The History of Her Story' geeft de Vrouwenraad stem en beeld aan vrouwen die ooit gevlucht zijn en die in België een nieuw leven hebben opgebouwd.

In 2020 produceert en verspreid de Vrouwenraad meerdere filmpjes waarin bekende personen een stem geven aan slachtoffers van femi(ni)cide in België. Ook zet de Vrouwenraad het thema menstruatiearmoede op de agenda en ijvert hij verder voor de uitvoering van het Paarse Pact.

In 2021 gaat de Marie Popelin prijs naar Ines Keygnaert omwille van haar bijdragen aan het oprichten van gespecialiseerde opvangcentra voor slachtoffers. Dat jaar stelden we de eerste portretreeks samen over vrouwen in het verzet. Er volgden nog twee edities in 2022 en 2023. We voegden nieuwe thema’s toe aan onze werking, zoals tienerpooiers en obstetrisch geweld, we namen een standpunt in over genderregistratie en organiseerden een rondetafel over STEM en HEED in het onderwijs.

In 2022 focusten we op de voorstellen in het kader van de pensioenhervorming, langdurige afwezigheid op het werk, vrouwen en thuis- en dakloosheid en de antigenderbeweging. We lanceren onze eigen podcast, W.I.P. (Woman Is Present/Work In Progress). Daarin gaan we in dialoog over ecofeminisme, zelfbeschikking, dekolonisatie en architectuur.

In 2023 werd het geboorteverlof voor vaders en meemoeders opgetrokken naar 20 dagen. Eerder had de Vrouwenraad samen met de Gezinsbond een petitie opgestart om 10.000 handtekeningen te verzamelen en zo te proberen de maatregel af te dwingen. In hetzelfde jaar werd de wet voor de preventie en bestrijding van feminicide en gendergerelateerde dodingen aangenomen. We hielden een debat over feminicide, we trokken mee de kar van de Kinderopvangzaak en organiseerden een rondetafel over een gelijk recht op de stad.

De Vrouwenraad gaat verder aan de slag met met het thema kinderopvang en lanceerde het tweede seizoen van de podcast W.I.P. rond de thema’s recht, kunst, gezondheidszorg.